Zasady Pomiaru
Opracowane przez NHLA normy klasyfikacji jakościowej tarcicy obowiązujące w j branży amerykańskiej tarcicy liściastej podlegają zasadom pomiaru w systemie imperialnym (pomiar wyraża się w calach i w stopach) – natomiast większość rynków eksportowych posługuje się systemem miar metrycznych. Ponadto same zasady klasyfikacji opracowano dla materiału zróżnicowanego pod względem długości i szerokości elementów. Wybór tarcicy dla potrzeb określonej specyfikacji należy każdorazowo omówić przed złożeniem zamówienia.
Stopa deskowa
- Stopa deskowa (Board foot, BF) jest jednostką miary tarcicy z drewna liściastego.
- Wymiary stopy deskowej: długość – 1 stopa, szerokość – 1 stopa, grubość – 1 cal (1 stopa = 0,305 m, 1 cal = 25,4 mm)
- Wzór obliczania wymiarów deski w stopach deskowych:
W (szerokość w calach) x L (długość w stopach) x D (grubość w calach) ÷ 12 = BF
- Procentowy udział czystego drewna wymaganego dla każdej klasy oparto na powyższej dwunastostopowej jednostce miary.
Pomiar powierzchni
Pomiar powierzchni (Surface measure, SM) to powierzchnia deski wyrażona w stopach kwadratowych. W celu dokonaniu pomiaru powierzchni należy pomnożyć szerokość deski w calach przez długość deski w stopach i podzielić wynik przez 12, zaokrąglając w górę lub w dół do najbliższej liczby całkowitej. Procentowy udział czystego drewna wymaganego dla każdego sortymentu jest uzależniony od pomiaru powierzchni, nie od wymiaru deski w stopach deskowych – dlatego też wszystkie deski (niezależnie od ich grubości) klasyfikuje się w identyczny sposób.
W (szerokość w calach) x L (długość w stopach) ÷ 12 = SM
Przykłady SM i BF:
Przedmiotowa deska ma 2 cale grubości, 6 1/4 cala szerokości i 8 stóp długości.
6 1/4” x 8’ ÷ 12 = 4 1/6
SM wynosi zatem 4 stopy.
4’ x 2” = 8’
Po pomnożeniu SM przez grubość 2 cali otrzymujemy BF (8 stopy).
Przygotowując rachunek dla potrzeb dostawy eksportowej, uwzględnia się szerokość i długość desek. Losowe odstępstwa szerokości powyżej lub poniżej pół cala są zaokrąglane do najbliższej wielkości wyrażonej w pełnych calach. Szerokości desek z wymiarami półcalowymi zaokrągla się w górę lub w dół. Długości przypadające pomiędzy kolejnymi przedziałami wielkości wyrażanymi w pełnych stopach są zawsze zaokrąglane w dół do najbliższej wielkości wyrażonej w pełnych stopach.
Standardowa grubość tarcicy nieobrzynanej (ciętej blokowo)
Standardową grubość tarcicy nieobrzynanej (ciętej blokowo) wyraża się w czwartych cala. Na przykład: 1" = 4 ⁄4. Większość tarcicy z drewna liściastego jest cięta według grubości 1" i 2"; inne rozmiary są dostępne w ograniczonych ilościach. Niżej podano standardowe grubości tarcicy wraz z odpowiednikami w systemie metrycznym.
3/4 (3/4” = 19.0mm)
4/4 (1” = 25.4mm)
5/4 (1 1/4” = 31.8mm)
6/4 (1 1/2” = 38.1mm)
8/4 (2” = 50.8mm)
10/4 (2 1/2” = 63.5mm)
12/4 (3” = 76.2mm)
16/4 (4” = 101.6mm)
Standardowa grubość tarcicy obrzynanej (struganej)
Przy cięciu tarcicy obrzynanej (struganej) do grubości końcowej, wybranych wad (pęknięć wzdłuż włókien, zabarwień, odkształceń) nie uwzględnia się dla potrzeb klasyfikacji sortymentu deski, jeżeli wady mogą zostać usunięte podczas obróbki. Końcową grubość tarcicy o wymiarze 1 1⁄2" lub mniejszej można ustalić, odejmując 3 ⁄16" od grubości nominalnej. Dla tarcicy o grubości 1 3 ⁄4" i większej należy odjąć 1 ⁄4".
Pomiar tarcicy suszonej w piecu suszarniczym
Rachunek końcowy netto: faktyczna objętość (wyrażona w stopach deskowych) tarcicy suszonej w piecu suszarniczym po zakończeniu procesu suszenia.
Rachunek brutto (rachunek dla tarcicy świeżej): faktyczna objętość (wyrażona w stopach deskowych) tarcicy przed wysuszeniem. W wypadku składania zamówienia na tarcicę suszoną w piecu według rachunku brutto, nabywca powinien uwzględnić dostawę o objętości zmniejszonej o około 7% (ze względu na wskaźnik kurczliwości pod wpływem suszenia.
KONTROLA JAKOSCI TARCICY SUSZONEJ W PIECU SUSZARNICZYM
Minimalne wymiary (szerokość, grubość) wymienione treścią niniejszej publikacji podano dla tarcicy świeżej lub suszonej na wolnym powietrzu (naturalnie). „Standardowa Zasada Suszenia w Piecu” (Standard Kiln Dried Rule) stanowiąca część zasad obowiązujących w NHLA uwzględnia określone wskaźniki tolerancji na kurczliwość drewna w procesie suszenia. Wskaźniki te wymieniono poniżej.
Objętość tarcicy nieobrzynanej o grubości 3/8" do 1-3/4" suszonej w piecu suszarniczym może zmniejszyć się maksymalnie o 1/16" w porównaniu z objętością nominalną. Objętość tarcicy nieobrzynanej o grubości 2" lub większej może zmniejszyć się maksymalnie o 1/8". Jednocześnie 10% objętości tarcicy przetartej promieniowo (zgodnie z treścią paragrafu 36) może zmniejszyć się maksymalnie o 3/32" i 3/16" przy krawędzi odpowiednio dla tarcicy o grubości 1" do 1-1/2" i o grubości 2" lub większej. Minimalna szerokość elementów wszystkich klas może zmniejszyć się o 1/4"; jednocześnie szerokość 10% objętości tarcicy, o której mowa w paragrafie 10, może zmniejszyć się o 1/2".
Obliczanie objętości pakietu tarcicy w deskach stopowych
Aby obliczyć wymiary deski w deskach stopowych, należy pomnożyć powierzchnię przez grubość. Objętość pakietu tarcicy oblicza się analogicznie: najpierw należy dokonać pomiaru powierzchni jednej warstwy desek, mnożąc szerokość pakietu (z pominięciem odstępów) przez jego długość, a następnie dzieląc wynik mnożenia przez 12. Jeżeli pakiet tarcicy zawiera materiał różnej długości, dla potrzeb obliczeń długość należy uśrednić. Po ustaleniu objętości dla jednej warstwy w pakiecie, objętość tę pomnożyć przez liczbę warstw ogółem.
Przykład:
Przeciętna szerokość elementu 40”
(tylko tarcicy, z uwzględnieniem odstępów pomiędzy deskami)
Pomiar powierzchni (SM) jednej warstwy
40” x 10’ = 400 ÷ 12 = 33.33
Stopa deskowa (BF) jednej warstwy (przemnożyć pomiar powierzchni (SM) przez grubość)
33.33 x 2” = 66.66
Stopa deskowa (BF) pakietu (przemnożyć przez liczbę warstw)
66.66 x 10 = 666.67
Szacowana stopa deskowa (BF) pakietu = 667BF
