Zespół hiszpańskiej pracowni architektonicznej Landa-Ochandiano uznał, że jesion jest amerykański znakomitym wyborem w budynku reprezentującym historyczne tradycje najstarszej gałęzi hiszpańskiego przemysłu – wytwarzania soli.

Centrum turystyczne w warzelni soli w Añana, w baskijskiej prowincji Araba, zostało otwarte w październiku 2008 roku. Prosty projekt łączy w sobie elementy historii i nowoczesności, a drewno jesionu amerykańskiego, dekoracyjne i elastyczne, świetnie sprawdziło się w tej realizacji.

Mikel Landa, jeden z architektów odpowiedzialnych za projekt, mówi: „Jasna barwa i wyrazisty rysunek słojów jesionu amerykańskiego dały wspaniały efekt estetyczny. Ten gatunek łatwo poddaje się cięciu na wąskie pasy, co było niezbędne przy pokrywaniu okładziną wygiętych ścian. Budynek przypomina kształtem odwrócony kadłub łodzi, więc drewno nasunęło się jako naturalny wybór.

HISTORIA I RENOWACJA WARZELNI W AÑANA SALT VALLEY

Warzelnia soli Añana Saltworks istnieje dzięki zjawisku geologicznemu zwanemu diapir, czyli wysad solny, który spowodował powstanie jezior o bardzo dużym zasoleniu.

Wydobycie soli w tym miejscu rozpoczęło się w 822 roku i trwało nieprzerwanie do końca dwudziestego wieku, choć uważa się, że mogło mieć swój początek nawet wcześniej niż w dziewiątym wieku. W średniowieczu solą z warzelni handlowano na całym Półwyspie Iberyjskim. W ostatnich latach XX wieku produkcja zamarła, większość robotników odeszła, a opuszczone budynki zaczęły podupadać.

W 2003 roku powstała inicjatywa renowacji samej warzelni, a także niektórych budynków na jej terenie. Rok później rozpoczęły się prace przy odbudowie starego sklepu, w którym miało powstać centrum dla odwiedzających.

PROJEKT

Ze starego sklepu pozostały jedynie zewnętrzne ściany. Wstępna koncepcja zakładała odrestaurowanie budynku, w którym miało się mieścić centrum turystyczne. Poza wystawami i eksponatami w samym centrum zaplanowano też wycieczki, na których turyści mogliby poznać historię i znaczenie przemysłu wydobycia soli w regionie. Później zdecydowano, że sklep nadal będzie pełnić pierwotną funkcję, a odwiedzający będą mogli tu kupić sól wydobywaną tradycyjnymi metodami.  

Dobudowanie nowych elementów do istniejących ścian stworzyło kompilację nowego ze starym. 

GENEZA

Projekt centrum turystycznego jest oparty na prostym planie. Zewnętrzny eliptyczny kształt spełnia wszystkie wymogi praktyczne, a równocześnie stwarza wewnątrz interesującą przestrzeń z przyćmionym, klimatycznym oświetleniem. Formę budynku narzuca dach, łączący się po obu stronach ze starymi murowanymi ścianami. Od wschodu dach ścięto ukośnie, tworząc wejście do budynku, a w bocznych ścianach są dwa dodatkowe wejścia.

Tworząc ten projekt, architekt czerpał z własnych doświadczeń przy budowie kajaka. To dzięki wykorzystaniu drewna udało mu się wówczas stworzyć ten unikalny, wygięty kształt, który odtworzył przy konstruowaniu bryły dachu w kształcie odwróconego kadłuba łodzi.

RAMY

Na konstrukcję dachu składa się siedemnaście pionowych łuków zrobionych z modrzewia klejonego warstwami o grubości 12 milimetrów. Proste i gięte elementy były klejone w fabryce, a ramy zmontowano i zainstalowano na miejscu. Elementy łączono żywicą epoksydową i gwintowanymi śrubami ze stali nierdzewnej. Kotwy mocujące także zostały wykonane z nierdzewnej stali, ponieważ mocno zasolone podłoże, na którym posadowiony jest budynek, przyspiesza korozję. 

POSZYCIE  

Ramy są połączone ze sobą listwami z jesionu amerykańskiego, ułożonymi w dwóch warstwach: jedna przymocowana bezpośrednio na wierzchu przęseł, a druga od spodu. Wierzchnia, zewnętrzna warstwa została pokryta wodoodporną powłoką. Dolna warstwa paneli jest natomiast wykończeniem sufitu wewnątrz budynku.

Do projektu wybrano jesion amerykański ze względu na jego walory estetyczne i techniczne. Ten gatunek drewna ma przyjemny dla oka, wyrazisty rysunek słojów, który sprawia, że pokryte nim wnętrze wygląda jak kadłub statku. Równocześnie jesion bez problemu poddaje się cięciu na wąskie pasy, dzięki czemu łatwo było go zginać w eliptyczny kształt, wymagany w projekcie. 

Aby uzyskać dwie warstwy paneli z jesionu amerykańskiego, użyto desek o szerokości 8 mm i 25 mm, z zaokrąglonym łączeniem na jaskółczy ogon, dzięki czemu panele mogą być wygięte. Powierzchnia desek została oszlifowana, a panele zostały dodatkowo sklejone na łączeniach.

BUDYNEK Z ZEWNĄTRZ

Budynek został wykończony z zewnątrz trzecią, dekoracyjną warstwą drewna. Do tego celu wybrano egzotyczne drewno ipe (lapacho) ze względu na dużą wytrzymałość i naturalną odporność na warunki atmosferyczne.

Warstwa drewna ipe składa się z prostokątnych listew o grubości 8 mm i szerokości 25 mm, umocowanych w ośmiomilimetrowych odstępach. Dzięki temu woda może swobodnie spływać na leżącą poniżej zaimpregnowaną warstwę jesionu. Do jego izolacji użyto jednoskładnikowego uszczelniacza. Żeby deski przybrały kształt elipsoidalnej bryły, zamocowano je w różnych odstępach, od 8 mm do 12 mm, w zależności od zmieniającego się promienia krzywizny na powierzchni dachu.

DACH

Płaska, pozioma część dachu jest oparta na konstrukcji z klejonego modrzewia, na której położono płyty ze sklejki pokrytej folią fenolową. Od zewnątrz płyty są pokryte wodooporną powłoką. Woda deszczowa z płaskiej i z eliptycznej części dachu spływa do dwóch odpowiednio ukształtowanych rynien ze stali nierdzewnej. Rynny w zależności od miejsca zamocowania mają płaski, cylindryczny lub elipsoidalny kształt, i są zespawane w jeden system.

INSTALACJE

Pomiędzy dwiema warstwami paneli jesionowych kryje się trzecia grubsza, izolacyjna, z mineralnej wełny skalnej. Nie ma jej tylko w miejscach, gdzie w wycięciach elipsoidalnej bryły dachu widać od środka stare mury zewnętrzne. W budynku zainstalowano elektryczne ogrzewanie podłogowe.

Architekt Mikel Landa mówi: „Ze względu na wysokie zasolenie podłoża, wymagania konstrukcyjne i kształt elipsoidy uznaliśmy, że idealnym materiałem do tego projektu będzie drewno. Wykorzystaliśmy je do zbudowania konstrukcji i do położenia okładzin na budynku z zewnątrz i wewnątrz, a także do prac stolarskich i wykończenia części podłóg. Dzięki użyciu różnych gatunków drewna, każdy z nich o innych zaletach estetycznych, technologicznych i użytkowych, udało nam się zrealizować wyjątkowy projekt, który może być świadectwem niezwykłych możliwości adaptacyjnych tego wytrzymałego materiału.”

Architekt: Landa-Ochandiano Architects

Gatunek drewna: jesion amerykański

Zdjęcia: AHEC